Πως μπορώ να βελτιώσω τη βλεμματική επαφή του παιδιού μου;

1) Επιλέξτε ένα ήσυχο περιβάλλον: Πριν ξεκινήσετε είναι σημαντικό να σιγουρευτείτε οτι το παιδί σας βρίσκεται σε ένα ήσυχο περιβάλλον  και δεν υπάρχουν άλλες πηγές οι οποίες θα μπορούσαν να αποσπάσουν την προσοχή του, όπως ανοιχτή τηλεόραση και άλλα.

2) Ξεκινήστε με τη χρήση ενός "δυνατού" ενισχυτή: Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης χρησιμοποιήστε ενισχυτές (αντικείμενα/δραστηριότητες) που αρέσουν στα παιδιά σας προκειμένου να τους κεντρίσετε το ενδιαφέρον και να παραμείνουν συγκεντρωμένα στη δραστηριότητα. Για παράδειγμα μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το αγαπημένο της/του φαγητό, παιχνίδι, ή κάποιο άλλο αντικείμενο.

3)Τοποθετήστε τον ενισχυτή κοντά στο πρόσωπό σας: Με το να τοποθετήσετε τον ενισχυτή κοντά στο πρόσωπό σας ή κοντά στα μάτια σας, θα ενισχύσετε τη βλεμματική επαφή του παιδιού.

4)Δώστε χρόνο στο παιδί σας να αποκριθεί: Κρατήστε τον ενισχυτή κοντά σας και περιμένετε μέχρι το παιδί να είναι έτοιμο να δώσει απόκριση. Στην περίπτωση που το παιδί δεν κοιτάξει, μπορείτε με προσοχή να κατευθύνετε το πρόσωπο του παιδιού προς την κατεύθυνση του ενισχυτή.

Συμβουλή προς τους θεραπευτές: Ποτέ μην ακουμπάτε το πρόσωπο του ατόμου προκειμένου να κοιτάξει τον ενισχυτή ή να έχει βλεμματική επαφή με εσάς, παρά μόνο εάν έχετε την γραπτή άδεια του γονέα/κηδεμόνα. Εφόσον έχετε την γραπτή συναίνεση του γονέα, φροντίστε να ακουμπάτε το πρόσωπο του παιδιού με πολύ προσοχή και κάνοντας λεπτές και προσεκτικές κινήσεις. Εάν το παιδί αντιδρά σ' αυτή την κίνηση, ΜΗΝ ασκήσετε καμία πίεση. Καλύτερα να κάνετε μία άλλη δραστηριότητα και να επαναφέρετε τη δραστηριότητα της βλεμματικής επαφής μετά από λίγο.

Περισσότερα Tips

Χρησιμοποιείστε Puzzle: Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε δραστηριότητες οι οποίες θα ενισχύσουν τη βλεμματική επαφή και το "σκανάρισμα" (scanning and eye-tracking) του παιδιού. Για παράδειγμα μπορείτε να χρησιμοποιήσετε puzzle ή δραστηριότητες ταιριάσματος (matching tasks) οι οποίες θα βελτιώσουν τη συγκέντρωση αλλά και την οπτιπή προσοχή (Visual Attention).

Δοκιμάστε δραστηριότητες αισθητηριακής ολοκλήρωσης: μπορούν να βοηθήσουν το παιδί σας να ηρεμήσει και επίσης να αποτρέψει την αισθητηριακή υπερφόρτωση. Ταυτόχρονα μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση της απόκρισης στο ερέθισμα που του παρουσιάζετε.

Σημείωση

*Η βλεμματική επαφή αποτελεί πολύ σημαντικό μέσο επικοινωνίας, ιδιαίτερα για άτομα, ανεξαρτήτου ηλικίας, τα οποία αδυνατούν να επικοινωνήσουν λεκτικά με το συνομιλητή τους. Επομένως μαθαίνοντας κανείς να επικοινωνεί με τη χρήση της βλεμματικής επαφής στη μικρή ηλικία, θα τον ωφελήσει στα μετέπειτα χρόνια.Είναι απαραίτητο να διδάσκετε τη βλεμματική επαφή σε συνδυασμό με τις κοινωνικές δεξιότητες ειδικά στα παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας.

*Στην περίπτωση που το παιδί σας συνεχίζει να αντιμετωπίζει μεγάλη δυσκολία στην κατάκτηση και στη διατήρηση της βλεμματιικής του επαφής, μπορεί να υπάρχουν άλλα αίτια τα οποία θα είναι υπεύθυνα γι' αυτό.

Επιστημονικό Άρθρο: Αλλάζει η Λογοθεραπεία τη Δομή και τη Λειτουργία του Εγκεφάλου?

Αλλάζει η Λογοθεραπεία τη Δομή και τη Λειτουργία του Εγκεφάλου?

Ως  Λογοθεραπευτές, επιστήμονες- ερευνητές, αλλά και κηδεμόνες παιδιών με διαταραχές λόγου και ομιλίας, έχουμε αρκετές φορές αναρωτηθεί: « Τι πραγματικά προσφέρει η Λογοθεραπεία? Τι ακριβώς μπορεί να επιτύχει? Μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος λειτουργεί?».

Την απάντηση σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα έδωσε ο συνεργάτης και μέντορας  μου Δρ. Aravind Namasivayam, καθηγητής του Τμήματος Λογοθεραπείας του Πανεπιστημίου του Τορόντο και ερευνητής του Oral Dynamics Lab. O ίδιος  και οι συνεργάτες του, σε μία πρόσφατη έρευνα σχετικά με την πλαστικότητα του εγκεφάλου σε παιδιά τα οποία έχουν διαγνωσθεί με διαταραχές της ομιλίας και του λόγου, (όπως  διαταραχές άρθρωσης, δυσαρθρία, δυσφωνία, απραξία, τραυλισμό) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «η Λογοθεραπεία μπορεί να αλλάξει την λειτουργία και τη δομή του εγκεφάλου στο συγκεκριμένο τον κλινικό πληθυσμό» (Chilosi et al., 2018; Fiori et al., 2018; Kadis et al., 2014; Yu et al., 2018).

Όλα τα παιδιά που  συμμετείχαν στις παρακάτω έρευνες έλαβαν θεραπεία με την μέθοδο «PROMPT» (Prompts for Restructuring Oral Muscular Phonemic Targets) (PROMPT; Hayden et al., 2010). O Δρ. Kadis και οι συνεργάτες του (2014) από το Νοσοκομείο Sick Kids του Τορόντο, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Τορόντο, πραγματοποίησαν μαγνητική εγκεφάλου (Magnetic Resonance Imaging – MRI) προκειμένου να αποδείξουν μία επαγωγική αραίωση στο αριστερό οπίσθιο ανώτερο κροταφικό κόμβο (περιοχή του Wernicke; Figure 1) σε παιδιά τα οποία έχουν διαγνωσθεί με απραξία του λόγου. Σημαντικές διαφορές εντοπίστηκαν στις καταγραφές της νευρικής δραστηριότητας του φλοιού του εγκεφάλου (σε περιοχές που σχετίζονται με την παραγωγή της ομιλίας) με τη χρήση της μαγνητοεγκεφαλογραφίας (MEG) σε αυτά τα παιδιά τα οποία δέχθηκαν για θεραπεία τη μέθοδο PROMPT.

Μία ακόμη έρευνα πραγματοποιήθηκε από τον Δρ. Chilosi και τους συνεργάτες του (Chilosi et al., 2018; Fiori et al., 2018) από το Stella Maris Foundation και το Πανεπιστήμιο της Πίζας, στην Ιταλία, κατά την οποία σύγκριναν τις δομικές αλλαγές της συνδεσιμότητας στις ινώδεις οδούς της λευκής ουσίας χρησιμοποιώντας Diffusion Tensor Imaging (TDI) σε παιδιά με απραξία του λόγου τα οποία δέχτηκαν για θεραπεία είτε τη μέθοδο PROMPT, είτε κάποια άλλη μέθοδο αποκατάστασης διαταραχών του λόγου και της ομιλίας. Και αυτή η έρευνα απέδειξε ότι μόνο η ομάδα των παιδιών που δέχθηκε για θεραπεία τη μέθοδο PROMPT παρουσίασε θετικές αλλαγές  οι οποίες οφειλόντουσαν στις αυξημένες νευρικές πλαστικές αλλαγές  στο αριστερό ραχιαίο κορτικοειδές σωλήνα ο οποίος ενώνει το χείλος (άνω και κάτω χείλος) με τους μύες του προσώπου (Figure 2). Σε όλες τις έρευνες παρατηρήθηκε σημαντική βελτίωση τόσο στο λόγο όσο και την άρθρωση όλων των συμμετεχόντων (Chilosi et al., 2018; Fiori et al., 2018; Kadis et al., 2014; Yu et al., 2018).

O Δρ. Namasivayam είναι ενθουσιασμένος με τα όλα τα παραπάνω ευρήματα, καθώς είναι ο πρώτος που εξηγεί το πώς και το γιατί η Λογοθεραπεία παράγει τα συγκεκριμένα θετικά αποτελέσματα, τα οποία αναφέρονται ως τρόπος δράσης (Mode of Action). Η εφαρμογή του Mode of Action (MoA) αποτελεί βασικό συστατικό της ανακάλυψης και της θεραπευτικής παρέμβασης.  Ο ίδιος αναφέρει ότι η ανακάλυψη του MoA για παρεμβάσεις (όπως είναι η μέθοδος PROMPT) σε διαταραχές της ομιλίας και του λόγου σε παιδιά βοηθάει  όλους του κλινικούς στο να:

• Εντοπίσουν πληθυσμούς με διαταραχές του λόγου και της ομιλίας που είναι πιο πιθανό να ανταποκριθούν θετικά στη συγκεκριμένη παρέμβαση.
• Παρακολουθούν και να αποφεύγουν δυσμενείς νευρικές και συμπεριφορικές εκβάσεις.

Βιβλιογραφικές Αναφορές

Chilosi, A., Podda, I., Fiori, S., Pannek, K., Franchi, B., & Cipriani, P. (2018). Whole brain connectivity in childhood apraxia of speech and the effects of intervention. Presented at the 19th Biennial Conference on Motor Speech, Savannah, GA, February 22-25, 2018. Savannah, GA.

Fiori, S., Pannek, K., Podda, I., Cipriani, P., Franchi, B., Pasquariello, R., … Chilosi, A. (2018). Neural plasticity induced by a speech motor treatment in CAS: Preliminary results. Manuscript submitted for publication.

Hayden, D., Eigen, J., Walker, A., & Olsen, L. (2010). PROMPT: A tactually grounded model for the treatment of childhood speech production disorders. In Williams, L.; McLeod, S.; McCauley, R., (Eds.). Treatment for speech sound disorders in children (pp. 453-474). Baltimore, MD: Brookes Publishing.

Kadis D. S., Goshulak D., Namasivayam A., Pukonen M., Kroll R., De Nil L. F., … Lerch, J. P. (2014). Cortical thickness in children receiving intensive therapy for idiopathic apraxia of speech. Brain Topography, 27(2), 240-247.

Yu, V. Y., Kadis, D. S., Goshulak, D., Namasivayam, A., Pukonen, M., Kroll, R., …Pang, E.W. (2018). Impact of motor speech intervention on neural activity in children with speech sound disorders: Use of magnetoencephalography. Journal of Behavioral and Brain Science, 8, 415-429.

Μερικές φορές είναι δύσκολο για τους γονείς ή τους θεραπευτές να δώσουν απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα...

Μπορείτε να ακολουθήσετε την παρακάτω μεθοδολογία-> 3 στάδια βοήθειας

ΠΕΣ, ΔΕΙΞΕ, ΚΑΝΕ...

1. Λεκτική βοήθεια (verbal prompt).
2. Οπτική βοήθεια (visual prompt) ή Δείξτε στο παιδί πως να κάνει αυτό που του ζητήσατε να κάνει (model it). 
3. Σωματική καθοδήγηση (Physical Prompt - Hand over hand) προκειμένου να καταφέρει το παιδί να ακολουθήσει την οδηγία και να την ολοκληρώσει με επιτυχία.

Σημασία της λεκτικής, οπτικής, και σωματικής καθοδήγησης/βοήθειας: Ο θεραπευτής/ γονέας  προσφέρει βοήθεια προκειμένου να αυξήσει τις σωστές αποκρίσεις του παιδιού. 

Όλες οι παραπάνω ενισχύσεις παίζουν σημαντικό ρόλο καθώς βοηθάνε το παιδί να μάθει σταδιακά να φτάνει στη σωστή απόκριση μόνο του.

Σημαντικό βήμα στην παραπάνω μεθοδολογία είναι ο θεραπευτής/ γονέας να μειώνει (fade prompts) σταδιακά τη βοήθεια που προσφέρει στο παιδί, προκειμένου να αποφευχθεί η εξάρτηση του παιδιού από τη συστηματική βοήθεια. 

Τελικός στόχος θα είναι ο θεραπευτής/γονέας να μειώσει τη βοήθεια που προσφέρει, μέχρι το παιδί να κατακτήσει το στόχο μόνο του, χωρίς καμία απολύτως ενίσχυση.

Μην ξεχνάτε να επιβραβεύετε την θετική απόκριση του παιδιού σας!

• Δώστε Επιλογές!
• Ενισχύστε την αυθόρμητη ομιλία του παιδιού σας!

Τα οφέλη του να δίνουμε επιλογές στα παιδιά μας είναι πολλά! Εάν το παιδί σας έχει ήδη κατακτήσει κάποιες λέξεις, τότε είναι έτοιμο για να κάνει επιλογές. 

Κρατήστε από ένα αντικείμενο στα χέρια σας και δείξτε στο παιδί σας τις επιλογές, ενώ ταυτόχρονα τις κατονομάζετε:

Παράδειγμα: "Θέλεις μήλο (στο ένα χέρι κρατάμε το μήλο) ή θέλεις μπανάνα (στο άλλο χέρι κρατάμε τη μπανάνα);".

Μην ξεχάσετε να επιβραβεύσετε την επιλογή του παιδιού σας!

Επιστημονικό Άρθρο: Ενίσχυση της Λεκτικής Επικοινωνίας σε παιδί με Αυτισμό

Προσφάτως πραγματοποίησα έρευνα σε παιδί με Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή (αυτισμό) το οποίο εμφάνιζε κραυγές προκειμένου να έχει πρόσβαση σε ενισχυτές. Αυτός ο μη-αποδεκτός τρόπος επικοινωνίας οφειλόταν στο γεγονός οτι το παιδί αδυνατούσε να επικοινωνήσει λεκτικά με τον συνομιλητή του και αντιστοίχως να ζητήσει τον ενισχυτή του.

Βασικός στόχος της παρούσας έρευνας ήταν να ενισχύσουμε την λεκτική επικοινωνία και ταυτόχρονα να μειώσουμε την εμφάνιση κραυγής.

Στο παρακάτω επιστημονικό άρθρο και στο αντίστοιχο link μπορείτε να δείτε τη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε και τα αποτελέσματα της έρευνας.

https://journal.eepek.gr/manuscript/enischysi-tis-lektikis-epikoinonias-me-stocho-tin-elattosi-kraygis-se-paidi-me-diachyti-anaptyxiaki-diatarachi

Δήμητρα Χαλδή, PhD. Student, M.ADS, BSc. S-LP

Παθολόγος Λόγου, Φωνής, και Ομιλίας

Υπηρεσίες

To "Ινστιτούτο Αποκατάστασης Ομιλίας" παρέχει:

• Διάγνωση και Αποκατάσταση Διαταραχών Ομιλίας και Επικοινωνίας σε παιδιά και ενήλικες

• Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς (ABA), Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος, και Σύνδρομα

• Πρώιμη Παρέμβαση

• Τεχνική Prompt

• Φωνοθεραπεία με LSVT-Loud

• "It Takes Two To Talk" (Πρόγραμμα Πρώιμης Παρέμβασης για γονείς παιδιών, από τη γέννηση έως 5 ετών με καθυστέρηση στην ανάπτυξη γλωσσικών δεξιοτήτων)

• Συμβουλευτική και Εκπαίδευση γονέων και ασθενών

Μην διστάσετε να απευθυνθείτε στον Ειδικό Επιστήμονα -  Λογοθεραπευτή καθώς η έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση, σε συνδυασμό με την δημιουργία του κατάλληλου ατομικού θεραπευτικού πλάνου, βοηθάει στην ομαλή ένταξη του ατόμου στο κοινωνικό σύνολο!

Η υπεύθυνη του "Ινστιτούτου Αποκατάστασης Ομιλίας"

Ονομάζομαι Δήμητρα Χαλδή και είμαι Παθολόγος Λόγου, Φωνής, και Ομιλίας. Το 2013 αποφοίτησα με Άριστα από το τμήμα Λογοθεραπείας, της Σχολής Επαγγελμάτων Υγείας και Πρόνοιας του Α.Τ.Ε.Ι. Καλαμάτας. Στη συνέχεια ακολούθησα μεταπτυχιακές σπουδές στο Brock University του Καναδά από το οποίο και αποφοίτησα με Άριστα το 2017, κατέχοντας το Μεταπτυχιακό τίτλο "Master of Applied Disability Studies/ Applied Behavior Analysis" έχοντας εξειδικευθεί στα Σύνδρομα και στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς (ABA). Στον Καναδά εργάστηκα ως Συμπεριφορίστρια σε κλινικές με παιδιά με διπλές διαγνώσεις και αυτισμό, από το 2015 έως και το 2019.

Από το 2015 μέχρι και σήμερα είμαι ερευνητικός συνεργάτης του "Oral Dynamics Lab", University of Toronto. Ένα από τα project τα οποία πραγματοποιήσαμε είναι το: "Articulatory Errors and Word Structure" το οποίο παρουσιάστηκε στο Παγκόσμιο Συνέδριο Φωνητικής στη Γλασκώβη, το 2015.
Το 2016 είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ με το "Motor Speech Laboratory", New York University Steinhardt, όπου πραγματοποίησα ανάλυση δεδομένων με τη χρήση MatLab.

Ακόμη είμαι εκπαιδευμένη και πιστοποιημένη στο πρόγραμμα LSVT-LOUD, με το οποίο μπορώ να παρέχω θεραπεία φωνής και ομιλίας σε παιδία και ενήλικες με διαταραχές ομιλίας, αλλά και σε ασθενείς με τη νόσο του Parkinson.

Από το καλοκαίρι του 2019, όπου και επέστρεψα μόνιμα στην Ελλάδα, είμαι Υποψήφια Διδάκτωρ του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Πατρών και δραστηριοποιούμαι επαγγελματικά στην Πάτρα ως Λογοθεραπεύτρια/ Συμπεριφορίστρια παρέχοντας ατομικές συνεδρίες σε παιδιά και ενήλικες.

Η κλινική μου εμπειρία περιλαμβάνει περιστατικά όπως:

• Διαταραχές Άρθρωσης και Φωνολογίας
• Καθυστέρηση Λόγου
• Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές (Αυτισμός)
• Αναπτυξιακές Γλωσσικές Διαταραχές
• Σύνδρομα και Διπλές Διαγνώσεις (όπως Αυτισμός και Down Syndrome, Εύθραυστο Χ, και άλλα)
• Διαταραχές Φωνής 
• Μαθησιακές Δυσκολίες
• Επίκτητες Νευρολογικές Διαταραχές (δυσπραξία, αφασία, δυσαρθρία)
• Ασθενείς με Parkinson, Σκλήρυνση κατά Πλάκας, Εγκεφαλική Παράλυση, Κρανιοεγκεφαλικές Κακώσεις, και μετά από Εγκεφαλικά Επεισόδια.
• Προβλήματα Συμπεριφοράς

Τέλος απο τον Οκτώβριο του 2019 είμαι Λέκτορας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, του Τμήματος Λογοθεραπείας στην Καλαμάτα, όπου και διδάσκω τα μαθήματα: "Ακοολογία", "Αποκαταστατική Ακοολογία", και " Επιστήμες Ακοής, Ομιλίας, και Λόγου".

Το blogspot του Ινστιτούτου Αποκατάστασης Ομιλίας, θα σας παρέχει χρήσιμες  πληροφορίες καθώς και σύγχρονα επιστημονικά άρθρα, και θα απευθύνεται σε Λογοθεραπευτές, Ειδικούς Θεραπευτές, γονείς, ασθενείς, και δασκάλους.

Είμαι στη διάθεσή σας!